Latin

Πριν από μερικά χρόνια σ’ ένα περίπατο στην Ακρόπολη με τον φίλο και κληρούχα Λουκά Η. του έλεγα ότι διαπίστωνα μια βασική δυσκολία να τα βγάζω πέρα με μια συγκεκριμένη κατηγορία λέξεων που συναντάω στις σπουδές και στην καθημερινότητα στη Γερμανία. Κατάφερα να καταλάβω ότι επρόκειτο για λέξεις που προέρχονταν από τα λατινικά. Ήταν πάντα κομβικές λέξεις μέσα στις φράσεις για την κατανόηση του νοήματος και συνήθως δεν τις άκουγα μόνο μια φορά αλλά επανερχόταν συχνά πυκνά και όσο περνούσε ο καιρός και βάθαινα την ανάμιξή μου στα πράγματα γινόταν περισσότερες. Το καταπληκτικό ήταν ότι ακόμη κι όταν κατάφερνα να τις καταλάβω, τις περισσότερες φορές την επόμενη φορά που τις ξανασυναντούσα ήμουν πάλι στο ψάξιμο. Ήταν βέβαια πάντα έννοιες λίγο πιο πολύπλοκες και αφαιρετικές και θέλανε λίγα νοηματικά αναποδογυρίσματα στο κεφάλι για να τις πιάσεις. Η σωτηρία μου ήταν όταν υπήρχε αντίστοιχη γνήσια γερμανική λέξη. Με τις γνήσιες γερμανικές λέξεις δεν είχα τέτοιο πρόβλημα γιατί ήμουν ήδη μέσα στο παιχνίδι αυτής της γλώσσας και είχα πιάσει τη δομή της (η οποία παρεμπιπτόντως είναι καταπληκτικά παρόμοια με τα ελληνικά). Δεν μιλάω για τις κοινές λέξεις ελληνικής προέλευσης, αλλά για τον τρόπο που λειτουργούν και χτίζονται τα ίδια τα γερμανικά σαν γλώσσα. Εντυπωσιακό ήταν επίσης όταν έβλεπα άλλους ξένους οι οποίοι μιλούσαν κάκιστα γερμανικά αλλά με τις λατινικές λέξεις που εγώ δεν καταλάβαινα, αυτοί δεν είχαν κανένα πρόβλημα και με προσπερνούσαν στη στροφή. (Ακόμη και οι ρώσοι που μπορεί να ζουν 10 χρόνια σε μια άλλη χώρα και να εξακολουθούν να χρησιμοποιούν σχεδόν αποκλειστικά τη μητρική τους γλώσσα συνδυασμό με κάτι κάκιστα γερμανικά ή εγγλέζικα για να καλύπτουν τις καθημερινές ανάγκες).

Cologne Saturday, March 1, 2008
This picture is taken on a stroll in the city from the day of this post: Photographical memo

Τι δεν τράβηξα για να μάθω λέξεις σαν κι αυτές:

Konsequenz (consequence)
Koordination (coordination)
Kontrovers (controversial)
Kontingenz (contingency)
Kontemplation (contemplation)
Immanenz (immanence)
Transzendenz (transcendence)
Imperativ (imperative)
Implikation (implication)
Proportion (proportion) (στα γερμανικά επίσης: Analogie ο νοών νοήτο...)
Rezessiv (recessive)
Rigoros (rigorous)

Σε παρένθεση είναι οι ίδιες λέξεις όπως συναντώνται στην αγγλική γλώσσα. Όπως βλέπετε ακόμη και στη φόρμα τα γερμανικά κρατιούνται πιο κοντά στα ελληνικά βάζοντας «Κ» εκεί που οι Λατίνοι έβαζαν «C». To «Κ» για τα λατινικά ήταν μάλλον άχρηστο γράμμα και το περιέλαβαν για χάρη των εισαγωγών ελληνικών λέξεων.

Cologne Saturday, March 1, 2008
This picture is taken on a stroll in the city from the day of this post: Photographical memo

Μου είπε τότε ο φίλος μου ο Λουκάς, ότι ενώ όλες οι άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες με την μία ή την άλλη παράκαμψη έχουν περιλάβει χιλιάδες λατινικούς όρους στο σώμα τους τα ελληνικά, απ’ όσες λατινικές λέξεις κατάφεραν να ‘ρθούν στην γλώσσα στην ύστερη αρχαιότητα, οι περισσότερές εξοβελίστηκαν εκπληκτικά γρήγορα αμέσως μετά. Έτσι φτάνουμε να έχουμε ελάχιστες Κάτι θυμάμαι να λέει για δυο ή τρεις χιλιάδες που εισήχθηκαν στα χρόνια του Ευαγγελίου και από αυτές έμειναν καμιά εκατοστή μόνο. (Θα σας γελάσω με τα νούμερα). Ούτε ο Λουκάς είναι ειδικός στο θέμα, θεωρητική φυσική σπούδασε ο άνθρωπος αλλά μετά έκανε κάνα δυο χρόνια σπουδές θεολογίας στο Μόναχο ... μέχρι να τα παρατήσει. Ναι σαφώς υπάρχουν κι αργότερα λατινικές ελληνοποιημένες λέξεις, μια κατηγορία είναι οι λέξεις από την ρωμαϊκή διοίκηση στα βυζαντινά, ή διάφορα επαγγέλματα, αλλά τέτοιες «βαριές», αφηρημένες έννοιες δεν έχουμε. Ίσως να συναντήσουμε κάποιες από αυτές τώρα, γιατί τις ξετρύπωσαν από τις άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες τίποτα αριστεροί διανοούμενοι ή τίποτα κνίτες. Έτσι προκύπτουν οι κουλτούρες, οι στρουχτούρες, τα φόρουμ, οι σοσιαλιστικοί κίνσορες, οι μοραλισμοί ... και πολλά διάφορα. Φαίνεται να λειτουργούν τα λατινικά στην ελληνική πανίδα όπως λειτουργούν τα ελληνικά σε άλλες γλώσσες, στα εγγλέζικα και τα γερμανικά για παράδειγμα. Έχω βαρεθεί ν’ ακούω τα τελευταία χρόνια παντού στα περιβάλλοντα του marketing και του buisnes managment την συγκλονιστική ανακάλυψη που ξετρύπωσε κάποιος με την λέξη: «Synergie», (synergy) στον πληθυντικό «Synergien». Για να πούνε πολύ απλά «συνεργασίες» (όταν το εννοούμε καλή τη θέληση) ή: έχουμε εμείς τα connection (νά την κι άλλη λατινική λέξη, τα «κονέ») για να βρούμε αυτούς, τους σωστούς, που χρειάζονται και να τους βάλουμε να δουλέψουν αν μας κάνετε την ανάθεση του έργου και παραγγείλετε κάτι στη εταιρεία μας. Λέξεις σαν το «Synergie» ή το «Paradigma» είναι πολύ in! Θυμηθείτε τα δυο μεγάλα κόμματα των Ηνωμένων Πολιτειών: οι Democratics και οι Republicans. H μία ελληνική και η άλλη λατινική λέξη για πάνω κάτω το ίδιο νόημα. Κι επειδή τα λατινικά ιστορικά (και γεωγραφικά) είναι πιο κοντά, τα ελληνικά γυαλίζουν σαν πιο εξωτικά και κουλτουριάρικα σε κείνα τα μέρη. Κάπως έτσι λειτουργούν οι «στρουχτούρες» και οι «κίνσορες» όταν χρησιμοποιούνται σε ελληνικό γλωσσικό περιβάλλον.

Cologne Saturday, March 1, 2008
This picture is taken on a stroll in the city from the day of this post: Photographical memo

Καλή και χρυσή η ελληνική γλώσσα με καταπληκτικές πρωτιές στο πλάσιμο εννοιών, αλλά αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι οι άλλοι δεν μπορούν να κάνουν το ίδιο με τις δικές τους γλώσσες όποιες κι αν είναι αυτές. Το ωραίο είναι, ότι από τις άλλες γλώσσες μπορεί η σκέψη, από τις μικρές ή μεγάλες διαφορές στη στάση (στο ήθος) απέναντι στα πράγματα, να οδηγηθεί όχι μόνο σε παρόμοιες έννοιες αλλά και σε εντελώς διαφορετικούς όρους που έχουν μικρά η μεγαλύτερα ποσοστά μοναδικότητας και αποκτούν την αξία τους, δίνοντας καινούρια εργαλεία για επικοινωνία και πρωτόγνωρους συλλογισμούς. Εγώ για παράδειγμα την τσιγκουνιά της ελληνικής σε λατινικούς όρους την έζησα σαν ένα είδους έλλειμμα. Ένας τρόπος που καλύπτεται αυτό το έλλειμμα στην Ελλάδα είναι και με την εκμάθηση μιας άλλης ευρωπαϊκής γλώσσας, (συνήθως αγγλικά ή γαλλικά).

Cologne Saturday, March 1, 2008
This picture is taken on a stroll in the city from the day of this post: Photographical memo

Προσέξτε όταν ακούσετε αλβανικά την επόμενη φορά. Προσπαθήστε να διακρίνετε τις λέξεις. Δεν θα είναι δύσκολο να βρείτε λέξεις που θα σας φανούν γνωστές, ασχέτως αν τις καταλαβαίνετε ή όχι. Πολλές από αυτές λοιπόν είναι λατινικές. Έχουν πάρα πολλές. Κι αυτοί ήταν ιστορικά (και γεωγραφικά) πιο κοντά στα λατινικά και ήταν και πιο ανοιχτοί σ’ αυτές τις εισαγωγές.
Εκτός από τα ελληνικά λοιπόν, που είναι ένας τεράστιος ντορβάς σε έννοιες και τις λέξεις τους, στον οποίο ο καθένας έχει την δυνατότητα ανάλογα με τις αναζητήσεις του να χώνει το χέρι του και να βγάζει λαγούς με πετραχήλια από την αρχαία γλώσσα, υπάρχουν κι άλλοι τέτοιοι ντορβάδες. Τώρα με την παγκόσμια δικτύωση βγαίνουν από διάφορα σακούλια πολλά και διάφορα μαργαριτάρια και δεν το εννοώ καθόλου ειρωνικά αυτό. Να δείτε τι έχουμε να διδαχτούμε από λαούς που είτε δεν γνωρίζουμε καθόλου είτε τους θεωρούμε παρακατιανούς και βάρβαρους γιατί δεν μιλάνε «ευρωπαικά» (ελληνο-λατινο-γερμανο-σλαβο-ουγρο-κέλτικα). Λαούς που μιλάνε Κισουουαχίλι ή από τα Γκουαρανί των Ίνκας ή από τα Μάορι και τα Σαμόα ή απλώς από τα Πομάκικα...

Cologne Saturday, March 1, 2008
This picture is taken on a stroll in the city from the day of this post: Photographical memo

Τώρα, αν έχετε υπομονή διαβάστε και το προηγούμενο post για να καταλάβετε τι πιθανόν να μας διαφεύγει στα ελληνικά.

Ressentiment

Εγώ τη λέξη αυτή (ressentiment) τη συνάντησα στα μαθήματα της Kunstakademie στο Düsseldorf για την φιλοσοφία του F. Nietzsche (του Ελβετού καθηγητή Paul Good). Παιδεύτηκα πολύ ψάχνοντας να τη κατανοήσω.

Το Μεγάλο ελληνικό λεξικό, Τεγόπουλος Φυτράκης λέει:
μνησικακία
ανάμνηση κακού που τη συνοδεύει επιθυμία για την εκδίκηση, για ανταπόδοση

Από τα Αγγλικά:
resent (attitude, treatment) αισθάνομαι πικρία για,
Φέρω βαρέως
(person) κρατάω κακία σε
resentful (person) πικρόχολος (attitude) γεμάτος πικρία
resentment πικρία
Collins English-Greek Dictionary (ISBN 0-00-712880-0)

Cologne Saturday, March 1, 2008
This picture is taken on a stroll in the city from the day of this post: Photographical memo

Η λέξη προέκυψε στο πρώτο μισό του 17ου αιώνα (1600-1650) και προέρχεται από το λατινικό sentire (νιώθω αισθάνομαι)

Ressentiment (από τα γαλλικά, για την έννοια της κρυμμένης (μνη)σικακίας). Η λέξη προσδιορίζει μια αίσθηση συνδεμένη με ισχυρό αρνητικό ψυχικό αναβρασμό ενός γεγονότος, ή μίας κατάστασης πραγμάτων, από την οποία αναμένεται ο φόβος ζημίας, απειλής η γενικά παρεμπόδισης.

Τα ressentiments μπορούν να αναφέρονται σε πρόσωπα η αντικείμενα, καθώς επίσης γενικά σε ιδέες και στάσεις, οι οποίες δεν εντάσσονται στις πεποιθήσεις ενός ατόμου ή δεν είναι δυνατό να ενταχθούν. Σε αντίθεση με την αντιπάθεια, η οποία περιγράφει κυρίως υποσυνείδητες διαθέσεις, το ressentiment όπως και η προκατάληψη βασίζεται (προέρχεται) συχνά από ένα έλλειμμα απαραίτητης πληροφορίας το οποίο δεν επιτρέπει, η επιτρέπει μόνο εν μέρει μια λογική αντιμετώπιση. Έτσι βασίζεται σε εικασίες, υποψίες και προαισθήματα. Η διάλυση ενός ressentiment δεν πετυχαίνεται πάντα με ορθολογικά μεμονωμένα επιχειρήματα, αλλά συχνά απαιτείται μια ανακατάταξη της υποκειμενικής εικόνας για τον κόσμο, με την έννοια μιας καλύτερης προσαρμογής σε ορθολογικά στοιχεία και αντικειμενικές πραγματικότητες.

Ο Friedrich Nietzsche στο βιβλίο του «η γενεαλογία της ηθικής» μιλάει για μια «ψυχολογία του ressentiment». Η μεγάλη πλειοψηφία κάθε κοινωνίας αποτελείται από αδύναμους, άρρωστους και «αδικημένους» (ριγμένους). Θέλουν να εκδικηθούν και η «ηθική του σκλάβου» τους δίνει γι’ αυτό τη δικαιολογία. Σε μία κοινωνία της ισχυρής αριστοκρατίας δεν είναι διαφορετικά τα πράγματα, αλλά στην δημοκρατική κοινωνία – όπως το βλέπει το βλέμμα του Nietzsche - οι παθιασμένοι για εκδίκηση πήραν τ’ απάνω τους και βρίσκονται σε θέση ισχύος. Γι’ αυτό και η λέξη ressentiment δεν συναντάται στα «συμφραζόμενα της συζήτησης στη δημοκρατία» - είναι ας πούμε μια αντιδημοκρατική (εχθρική προς τη δημοκρατία) «απάνθρωπη» (αναξιοπρεπής) λέξη.

Η οξύτητα της ανάλυσής του είναι εν μέρει αποτέλεσμα της «σχολής (του) της υποψίας», εν μέρει απόρροια της «οπτικής του αρρώστου» ή αλλιώς της «αμείλικτης αυτοκριτικής του άρρωστου».

Cologne Saturday, March 1, 2008
This picture is taken on a stroll in the city from the day of this post: Photographical memo

Photographical memo

Cologne Saturday, [14:55], March 1, 2008

Η πρώτη φωτογραφία πριν βγω από το σπίτι. Κάτι σαν δοκιμή, σαν κούρντισμα του οργάνου.

Το Σάββατο (αναφέρομαι στο προ-προηγούμενο Σάββατο) δέθηκα τον jouniorίδη και βγήκα για βόλτα. Αυτή τη φορά στην άλλη μεριά, στο κέντρο και την κίνηση της αγοράς. Με την μικρή ψηφιακή φωτογραφική μηχανή στη τσέπη, μέσα σε 3 ώρες προέκυψαν γύρω στις 240 φωτογραφίες. Αν υπολογίσω γύρω στις τρεις με τέσσερις λήψεις για κάθε μοτίβο μας κάνουν γύρω στις 60 φωτογραφίες. Οι 40 από αυτές πληρούν τις απαιτούμενες προϋποθέσεις για να χρησιμοποιηθούν εδώ και να αναρτηθούν. Δεν πρόκειται απαραίτητα για αριστουργήματα της φωτογραφικής τέχνης, μερικές φορές μάλιστα ίσως να έχουν και βασικά τεχνικά ελλείμματα. Συνήθως ακολουθούν βέβαια βασικές αρχές της οπτικής επικοινωνίας κι αυτό περισσότερο από μια συνέπεια που σκοπό έχει να διευκολύνει και να επιταχύνει, δηλαδή να κατευθύνει την κατανόηση της μικρής ιστορίας που «περιγράφεται» στον θεατή. Πολλές φορές όπως μπορεί να δει κανείς σ’ αυτό και στο άλλο blog, αυτή η εξιστόρηση περιορίζεται στην αναφορά τοπωνυμίας και χρόνου. Όταν έχω χρόνο και διάθεση γράφω λίγο περισσότερο και το foto-blog γίνεται λίγο πιο ενδιαφέρον νομίζω. Σχεδόν πάντα όμως αυτά που γράφω είναι με τέτοιο τρόπο γραμμένα ώστε να μην ανάβει συζήτηση, στιχομυθίες και αντιπαραθέσεις με τους λίγους επισκέπτες και σχολιαστές που περνάνε και βλέπουνε. Δεν θέτω ερωτήματα προς συζήτηση λέω κατευθείαν την άποψη μου. Κι αυτό κοστίζει σε χρόνο πολύ περισσότερο από το να αναρτώ φωτογραφίες. Πολλές φορές αναπαράγω, αναπέμπω πράγματα από αλλού. Αυτές είναι προσωπικές σημειώσεις κι έχουν να κάνουν με την εποχική διάθεση και κυρίως με τις σκέψεις που γεννιούνται μέσα μου. Τι να πει πάνω σ’ αυτά ένας θεατής; Μόνο τα δικά του αντίστοιχα νομίζω κι αυτό πάλι αν έχει το κουράγιο και την όρεξη.

Cologne Saturday, [15:30], March 1, 2008

Αυτή η φωτογραφία (η τρίτη στη σειρά λήψης κι όχι η δεύτερη) δεν λέει τίποτα. Τίποτα συνταρακτικό ή σημαντικό. Τυπικό δείγμα των χιλίων (άστοχων) λέξεων της κινέζικης παροιμίας που αντικαταστάθηκαν από μία εξίσου φλύαρη εικόνα. Πρόκειται απλώς για ένα φανταχτερό χρώμα πάνω σ’ ένα αντικείμενο βιομηχανικής παραγωγής που μπορεί εν δυνάμει να ανασύρει μνήμες οι οποίες λειτουργούν αναπαράγοντας συγκεκριμένα ιστορικο-οικονομικά πλαίσια, μπλα, μπλα, μπλα... Μια επιπλέον πληροφορία είναι ότι πρόκειται για σκηνή που εκτυλίσσεται στην Jülicher Strasse δηλαδή στον ίδιο άσημο δρόμο απ’ όπου προέρχονται και οι φωτογραφίες από τον Νοέμβρη με τα δέντρα και το έντονο κίτρινο φύλλωμα από το προηγούμενο blog voice-icons σ’ αυτό το post >> Το χρώμα της πόλης και το χρώμα τ’ ουρανού

Ξέφυγα λίγο στην ανάλυση της κατάστασης εδώ αλλά το θέμα μου ήταν άλλο: Οι πολλές εικόνες που παράγονται γύρω μου καθημερινά, οι ιστορίες και οι σκέψεις που κρύβονται ή φανερώνονται από πίσω. Δηλαδή η υποκειμενικότητα της καθημερινότητάς μου. Γι’ αυτό (και για άλλους λόγους) ταιριάζει κι ο τίτλος «εφήμερο εγώ». Αυτές οι εικόνες λοιπόν δεν διεκδικούν επαίνους φωτογραφικής αριστοτεχνίας. Λειτουργούν μόνο μέσα στο πλαίσιο των συμφραζόμενων τα οποία πολλές φορές δεν αναφέρονται καθόλου ή βρίσκονται εντελώς αλλού και τίποτα δεν κατοχυρώνει σ’ έναν θεατή την πρόσβαση στις «προαπαιτήσεις». Παρόλο που συνήθως καταβάλω ακόμη και στις χειρότερες περιπτώσεις έναν ελάχιστο κόπο για να εξασφαλίσω μεταδοσιμότητα. Έτσι πολλές από αυτές τις εικόνες αν τις έβλεπε κανείς πιο ξεκομμένες από το γενικό τους πλαίσιο, αν για παράδειγμα τις έβλεπε κανείς έξω κι απ τα πλαίσια του blog, θα ήταν από ισορροπημένες, αδιάφορες μέχρι βαρετές, μερικές ίσως να παίζον στη κατηγορία cart postal(!)

Εμβόλιμα μόνο, εδώ θέλω να αναφέρω ότι πριν από δέκα χρόνια μου είχε γεννηθεί η επιθυμία να επεκτείνω τον τρόπο με τον οποίο έκανα φωτογραφίες όταν διαπίστωσα ότι μέσα από τον υπολογιστή μου ο οποίος στο φοιτητικό μου δωμάτιο ήταν ταυτόχρονα και δέκτης τηλεόρασης, ότι με το πληκτρολόγιο και το ποντίκι μπορώ να φωτογραφίζω snapshots από το πρόγραμμα της τηλεόρασης. Αυτή πρέπει να ήταν η πρώτη μου επαφή με την ψηφιακή φωτογραφία, (πολύ πριν αρχίσουν να πουλιούνται ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές στην αγορά). Τα χρόνια εκείνα έμενα κατάπληκτος μπροστά στις φωτογραφίες του Jurgen Klauke και με το προκατειλημμένο επαρχιώτικο μου μυαλό έφτανα στο σημείο να αναρωτιέμαι αν αυτό που κάνει είναι φωτογραφία ή κάτι άλλο. (Συνήθως στήνει μια μηχανή στο studio, πηγαίνει μπροστά από τον φακό και φωτογραφίζει τον εαυτό του σε διάφορες στάσεις και μορφασμούς). Με την «φωτογραφική μου παιδεία» έντονα επηρεασμένη από τα ελληνικά πλαίσια, φωτογραφία για μένα σήμαινε κάτι συγκεκριμένο (σ’ αυτή τη φράση κρύβεται η αντίφαση). Σήμαινε τέλος πάντων:
Garry Winogrand, Diane Arbus (αυτή ξεφεύγει λίγο, καταπληκτική φωτογράφος), August Sander, Νίκος Οικονομόπουλος, Dorothea Lange, Walker Evans, Willy Ronis ... αν γνωρίζετε ή αν δείτε νομίζω καταλαβαίνετε τι εννοώ.

Θυμάμαι πριν από 8, 9 χρόνια μια έκθεση με όλα τα σπουδαία φωτογραφικά έργα του Henri Cartier-Bresson. Μαγευτική εμπειρία. Αλλά ακόμη κι αυτός, είχε κάτι που μου έδειχνε μια άλλη κατεύθυνση. Για παράδειγμα οι φωτογραφίες στα κάδρα ήταν σχετικά μικρές. Καταλαβαίνει κανείς τη διαφορά αν έχει συνηθίσει να βλέπει τα τεράστια format των σύγχρονων διάσημων φωτογράφων όταν εκθέτουν στα μουσεία και στις γκαλερί. (Andreas Gursky, [wiki>>], Thomas Ruff, [wiki>>]) Οι φωτογραφίες του Henri Cartier-Bresson ήταν φτιαγμένες για να αναπαραχθούν σε φθηνά τυπογραφικά χαρτιά εφημερίδων και περιοδικών κάτω από συγκεκριμένα συμπλέγματα πολιτιστικής «επικαιρότητας» ακόμη κι αν έσπαγαν το φράγμα του χρόνου και εξακολουθούν να είναι μαγικές πολλές δεκαετίες μετά.
Τα τελευταία χρόνια φωτογραφίζω συνειδητά, αλλιώς αλλά νομίζω ότι τον θαυμασμό μου για τους κλασσικούς που ανέφερά συνεχίζω να τον κουβαλάω μαζί μου. Οι φωτογραφίες αυτές είναι συνήθως αρμονικότατα κατάλληλες για να εικονογραφήσουν τις δύο τρεις σκέψεις που θέλω να σημειώσω και να μοιραστώ.

Οι σημερινή σοδειά από το πλήθος και μόνο δεν μου επιτρέπει να τις δείξω. Δεν εννοώ μόνο το πλήθος των φωτογραφιών, αναφέρομαι και στο συλλογισμούς που τις παρήγαγαν. Αν τις αναρτήσω όλες με μιας σήμερα, θα λειτουργήσουν ασύνδετα παρόλο που προέκυψαν μέσα σε δυο, τρεις ώρες, όλες στην ίδια γειτονιά. Ένας συνδετήριος κρίκος είμαι εγώ ο ίδιος και για να μπουν οι εικόνες σε μια αλληλουχία κατανοητή χρειάζεται να δώσω κάτι παραπάνω από μένα. Αυτό σημαίνει ότι οι εικόνες από μόνες τους δεν μιλάνε. Η κινέζικη παροιμία «μια εικόνα λέει όσα χίλιες λέξεις» μπορεί να έχει το δίκιο της, αλλά σήμερα με τόσες εικόνες και αναπαραγωγές γίνεται πιο πολύτιμο να προσφέρει κανείς όχι χίλιες λέξεις αλλά τις πέντε επιλεγμένες που σχηματίζουν ένα μήνυμα με όσο γίνεται πιο διαπεραστική αξία.

Cologne Saturday, [15:28], March 1, 2008

Siebenundvierzig und noch dazu ΔΚ (?)

Η δεύτερη σκηνή που αντίκρισα με μια σχετική έκπληξη στα πρώτα λεπτά της βόλτας μου στην άσημη Jülicher Strasse. Η φωτογραφία δεν λέει πολλά, πρόκειται όμως για ένα καλό «ζέσταμα υποκειμενικότητας»

Υπόσχομαι, κάθε φορά που θα χρησιμοποιώ στις επόμενες καταχωρήσεις εικόνες από την σημερινή Σαββατιάτικη βόλτα, να βάζω μία σύνδεση στη σημερινή καταχώρηση.

Saturday (a missed Rundgang at the Kunstakademie)

This time I didn’t make it to visit the annual students' exhibition at the Kunstakademie in Düsseldorf. I was there late in the afternoon there and now they close earlier then I remember from past years.

Düsseldorf Saturday, February 16, 2008

While I was going out from the main train station in Cologne, a young guy came to me and offered to take a candle and go in the Dom to se how it looks today, lit up only by candles. I love the Dom! For me this church is one of my favourite buildings that civilisation ever managed to realise.

Cologne (in the Dom) Saturday, February 16, 2008

Every time I pass from this corner, somehow I always have to look this picture:

Cologne Saturday, February 16, 2008

I mean this:Cologne Saturday, February 16, 2008

Strange!?

Joustinian und Constantin Strasse

Κοιτώντας προς την οδό Ιουστινιανού και προς το βάθος, στη φυγή του κτιρίου, προς την οδό Κωνσταντίνου. Κολωνία, έξω από το γραφείο, Παρασκευή πρωί 1. Φεβρουαρίου 2008.

Größere Kartenansicht

„Aber diese Lösung ist viel zu selbstverständlich!“ habe ich vom anderen Raum Seline laut gehört.

«Αλλά αυτή η λύση παραείναι αυτονόητη!» άκουσα να λέει δυνατά η συνάδελφος από τον διπλανό χώρο.

Contradictory to Abstractions

Monday, January 22, 2008

Ein Kind ist das aller wenigste an Abstraktion. Kinder sind eine körperliche Erfahrung. Familie ist eine Gruppe von Menschen die körperliche Bindungen haben.

Ένα παιδί είναι το ελάχιστο της αφαίρεσης. Τα παιδιά είναι μια εμπειρία σωματική. Οικογένεια είναι μια ομάδα ανθρώπων με σωματικούς δεσμούς.

Επεκτείνομεν σήμερον επικινδύνως την κυριαρχίαν μας επί της φύσεως

Αντέγραψα ένα καταπληκτικό κείμενο του Νίκου Καρούζου που διάβαζα χθες το βράδυ. Πρόκειται για κάτι που έγραψε τον Ιούνιο του 1975. Ο ποιητής χρησιμοποιεί ξαφνικά καθαρεύουσα για να μιλήσει για τις εξελίξεις του μέλλοντος σε συνδυασμό με την ανθρώπινη φύση, την κτητικότητα κι ανακατεύει αναφορές για τη γλώσσα (την ελληνική) και στο τέλος τον θαυμασμό του για τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη. Το μεγαλύτερο όμως μέρος του κειμένου αναφέρεται στις οικολογικές εξελίξεις είναι πολύ ενδιαφέρον. Καμιά φορά συνηθίζω δια της παράληψης τμημάτων των κειμένων να επικεντρώνω σ’ αυτό που θέλω να καταλάβω. Η αντιγραφή έγινε χωρίς να ακολουθηθεί η ορθογραφία του πρωτότυπου, στο μονοτονικό σύστημα.

Ψάρι, συγνώμη ιχθύς, σολομός (εξ Αλάσκας!) που μαγείρεψα χθες το βράδυ.
Sunday, December 2, 2007

Η ΜΟΝΑΔΙΚΟΤΗΣ ΤΟΥ ΠΑΡΟΝΤΟΣ
ΚΑΙ ΑΙ ΠΡΟΣΗΛΩΣΕΙΣ ΕΙΣ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ
[ΕΝΥΠΝΙΟΣ ΟΜΙΛΙΑ, ΦΩΣΦΟΡΙΖΟΥΣΑ ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΤΙΚΩΣ,
ΕΝΩΠΙΟΝ ΠΥΚΝΟΥ ΔΑΣΟΥΣ ΕΛΑΤΩΝ
ΚΑΙ ΠΛΗΘΟΣ ΝΗΠΙΩΝ ΚΛΑΥΘΜΥΡΙΖΟΝΤΩΝ]

[…] Η εικών του κόσμου, συμφώνως προς την μετέωρον [αυτήν] άποψιν, πρόκειται να αλλάξη κατά τρόπον εντυπωσιακόν. Το σύνολον της ζωής, εν ολίγοις, προβλέπεται φωτεινότερον και βαθύτερον εις τον απέραντον δρόμον της Ειμαρμένης... Καθ’ ημάς εντούτοις αι του μέλλοντος ενατενίσεις ουδεμίαν έχουν ουσιώδη σημασίαν και μεθ’ όλης της απλής πραγματικότητος υποστηρίζομεν ότι κατ’ αρχαίαν και αδιάσειστον αλήθεια οι άνθρωποι, και παρά πάσαν βροτείαν πρόοδον, εξακολουθούντες αδιακόπτως να τέρπωνται και να οδυνώνται, υπό τον αόμματον ήλιον, εντός της πνιγηράς ατομικότητος, ήγουν της κτητικότητος, μίαν και μόνην μεταμόρφωσιν χρειάζονται, την προκαλουμένην από την συνείδησιν της απτής μοναδικότητος του παρόντος, ιδρυομένης εις την αποποίησιν του κακού, και το κακόν είναι πάντοτε και συλλήβδην η ατομικότης, η καταλύουσα υπούλως το πρόσωπον, ως δήθεν εσωτέρα αυτού δύναμις και προάσπισις. Παρήγορον πάντως ας θεωρήσωμεν ότι, παρ’ οιασδήποτε σοβαράς αμφιβολίας δια τα φωτεινότερα και βαθύτερα του μέλλοντος, ο παμμεγέθης Έρως δεν θα παύση να διαστέλλη τους οφθαλμούς των εν ηδονή κλυδωνιζομένων. Ανατιλέκτως, θα έχωμεν σπουδαίας μεταβολάς της Σκέψεως, αλλά και άλλας μυθιστορίας περί Υπάρξεως, άλλα τερτίπια της διανοίας, άλλα ευρήματα εις το διαβολάλωνο, την αυγούσταν επιστήμην αενάως εκλεπτυνομένην, πλην ο θάνατος, δηλονότι ο Έρως εν ετέρα μορφή ουδ’ αυτός θα παραλείψει να έκχέη το υπέροχον μύρον της ανυπαρξίας.
Ομιλώ εις την ηδύλαλον καθαρεύουσα, γλώσσαν η οποία λειτουργεί δι’ όλους ομοιομόρφως και κατ’ αυτόν τον τρόπον μας επιτρέπει να σχηματίζωμεν ακόπως τας σκέψεις μας. Είναι αυτή αναγκαία, μάλιστα, εις ωρισμένας περιπτώσεις. Χαρίζει άλλωστε κάτι το υπερφυσικόν εις τον έλληνα. Οδηγεί ευκολώτερον εις την εκκλησίαν. […]

Επεκτείνομεν σήμερον επικινδύνως την κυριαρχίαν μας επί της φύσεως, εκτοπίζομεν αυτήν καθ’ ημέραν και βαναυσότερον. Εξοντώνομεν τα δύστηνα όρη και, τρισχειρότεροι του Τζακ εκείνου του Αντεροβγάλτη, κρεουργούμεν ελαφρά τη καρδία τα πανάγια δάση. Καταστρέφομεν εκτάσεις και εκτάσεις, δια να υψώνομεν κατ’ αριθμόν μέγαν και αεί συντελούμενον πελώρια κυτία σπίρτων, τας λεγομένας πολυκατοικίας ή τους ακόρεστους πύργους, ως εκείνος ο ανθελληνικώτατος των Αμπελοκήπων, αφανίζοντες ταυτοχρόνως τον άσπιλον και όλως αδιαμαρτύρητον αέρα δια θαυμασίων καυσαερίων, ενώ παραλλήλως μολύνομεν εκ συστήματος την θάλασσαν, την δήθεν ηγαπημένην και δια κοπρώδους σωρείας ελαφρών ασμάτων μονοτόνως εξυμνουμένην – εξελίξεις, λέγουν αι οποίαι, όμως, προσθέτομεν ημείς και δεν σφαλλόμεθα, προσφέρουν και εις αυτούς ακόμη τους λαύρους και γαυριώντας εξελικτικούς ερεβώδη απελπισίαν, εξελίξεις, βεβαίως, και αύριον ή μεθαύριον – ιδικαί μας αι ασθμαίνουσαι ως αραβικαί φορβάδες δεκαετίαι και τας εύχομαι δι’ όλους πολλάς εκ βαθέων καρδίας – θα έχωμεν αεροβιομηχανίας, λόγου χάριν, και θα αγοράζομεν «καθαρόν αέρα Ολύμπου» και «καθαρόν αέρα Ιμαλαΐων», εντός πλαστικού πιθανώς ή και φιάλης, χαράς ευαγγέλια μάλιστα δια τας εταιρείας διαφημίσεων, την αφόρητον τηλεόρασιν, όσον και την φορητήν, και τα συναφή τούτων...
Αλλ’ έχομεν τα άστρα, θα κραυγάση ευδαίμων ο ιδεολόγος οπτιμιστής, ομιλών από άλλης, αναντιρρήτως, και απωτάτης ανθρωπότητος, διότι ημείς αναμφιβόλως, παρ’ όλας τας ιλιγγιώδης επιτεύξεις της Ιατρικής, δεν θα υπάρχωμεν δια να απολαύσωμεν το «φωτεινότερον και βαθύτερον» του κόσμου τούτου – τι μέγα κρίμα... Σημειούμεν εν τούτοις μετά πολλής της θλίψεως ότι οπουδήποτε και να φτάση ο άνθρωπος τα αυτά ή και χειρότερα θα πράξη, συνεχίζων εξαιρέτως την μελαγχολικήν ιστορίαν της κτητικότητος. Επομένως, η αληθής και σωτηριώδης εξέλιξις έγκειται εις θεάρεστον λύσιν του παλαιολιθικού προβλήματος της υπάρξεως και η λύσις αυτή λέγει ότι πρέπει κάποτε να επεκτείνωμεν την καρδίαν εις τας προς αλλήλους σχέσεις μας και τας προς την φύσιν, ήγουν την μη-κτητικότητα, πρέπει κάποτε να επεκτείνωμεν την εν ημίν αθωότητα την οποίαν αλίμονο αφανίζει η αδιάκοπος τάσις προς πολιτισμόν, ήτοι προς κτήσιν. Ήδη δε το όνειρον πολλών ανθρώπων αφυπνιζομένων είναι μόλις ένα χωραφάκι με πενιχρόν οικίσκον εις τας νήσους ή την χερσαίαν ύπαιθρον, αλλ’ όμως βεβαιωθήτωσαν άπαντες ότι προς αυτήν την κατεύθυνσιν η αντίστασις αποβαίνει ματαία, διότι η μάχη πρέπει να δοθεί εντός της ίδιας της κολάσεως, η οποία, εάν την αφήσομεν αμέριμνοι να επεκτείνεται και να επεκτείνεται, θα κατακαλύψη μίαν ημέραν με τας πολλαπλασιαζομένας αυτής φλόγας και το λυτρωτικόν χωραφάκι μας και τον οικίσκον...

Κατακλείοντες την ζοφεράν αυτήν ομιλίαν, εν τη καλή προαιρέσει να ευχαριστήσωμεν και τους δημοτικιστάς, μνημονεύομεν σχετικόν προς τας ανωτέρω σκέψεις μας ποιημάτιον, το οποίον παλαιότερον εφιλοτεχνήσαμεν υπό τον τίτλον «Ο άκέραιος κυρ Αλέξανδρος»:

[…]
Ήδη τα θύματα της Προόδου που πρόωρα σκουριάζει
πάνε στην πατρίδα του τη Σκιάθο
κι αγοράζουν ελπίζοντας οικόπεδα
πάνε για λίγο αεράκι λίγη θάλασσα και φρέσκο φεγγάρι.
Μα είν’ αδύνατο να κοροϊδέψουμε τη ρημαγμένη φύση
με ξυπόλυτα Σαββατοκύριακα και με τροχόσπιτα.
Ο ακέραιος κυρ Αλέξανδρος
εκείνος ο περιούσιος Παπαδιαμάντης
και το κεράκι μας ακόμη δεν το θέλει.

Του Νίκου Καρούζου
(Γεννήθηκε στο Ναύπλιο το 1926 και πέθανε στην Αθήνα το 1990)

Το κείμενο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Σπείρα, τεύχος 2, Ιούνιος 1975 σελ. 108-109. Το απόσπασμα είναι αντεγραμμένο εδώ, από το «Νίκος Καρούζος, πεζά κείμενα», Νοέμβριος 1998, εκδόσεις ΙΚΑΡΟΣ (ISBN 960-7721-40-3) με φιλολογική επιμέλεια της Ελισάβετ Λαλουδάκη. Η αντιγραφή έγινε χωρίς να ακολουθηθεί η ορθογραφία του πρωτότυπου, στο μονοτονικό σύστημα.

Cologne today, (14:39) Monday, December 3, 2007
(mobile phone photo)

Αυτοκινητόμορφος μπετονένιος όγκος πάνω στη διαχωριστική νησίδα ανάμεσα στα πραγματικά αυτοκίνητα της πόλης. Πρόκειται για γλυπτό έργο στημένο εδώ και πολλά χρόνια στη μέση πολυσύχναστου κεντρικού δρόμου στη Κολωνία. (Άλλη φορά θα ψάξω και θα βρω στοιχεία για τον καλλιτέχνη και το έργο, γιατί με εντυπωσιάζει εδώ και 10 χρόνια αυτό το ακίνητο «αυτοκίνητο» από τσιμέντο)

PFAD ZUM INNERSTEN GEDANKEN

Nikos Karousos
Born in Nafplion in 1926 and died in Athens in 1990.
His final volume appeared, posthumously, in 1991.

PFAD ZUM INNERSTEN GEDANKEN

Ich höre; du bist Musik
aber wer kann das Hören
hören?
Was willst du mit so viel Musik mit ohne Fleisch
ohne ihre Todeslaken die aus Smaragden
und ohne
den Pflaumenfarbigen Geflügel von dem schnellen
Altern der stilllosen Insekten…
Ein exzellenter Singer wie du es schon kennst
ist die rohe die am meisten gefärbte Erscheinung
und die große Mobile Schlucht des Wales
zwischen der Streitigkeit im chemischen hellblauen
-brauchst jetzt nicht laut zu sagen, wir kennen es alle
wohin der Eros sie hingeschleppt hat
mit seinem Nagel herumbohrend die gnadenlose
Dunkelheit.
Und der Dichter was macht er -wirst du mir sagen…
Er sorgt so dass
die Quellen des Wahnsinns austrocknen.

Nikos Karousos ERINERUNGS VERGESSENHEIT [1982]
Übersätzungsversuch : delta-kapa

ΜΟΝΟΠΑΤΙ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΕΝΔΟΜΥΧΟ ΣΤΟΧΑΣΜΟ

Σ’ ακούω είσαι μουσική
μα όμως ποιος μπορεί ν’ ακούει
την ακοή;
Τι ναν την κάνεις τόση μουσική με δίχως κρέατα
δίχως τα σάβανά της τα σμαράγδινα
και δίχως
τα βυσσινιά φτερούγια στα ογλήγορα
γερατειά των αεικίνητων εντόμων…
Ένας υπέροχος τραγουδιστής όπως το ξέρεις
εν’ η ωμότητα η πιο βαμμένη λάμψη
και το μεγάλο κινητό φαράγγι της φάλαινας
ανάμεσα στην έριδα στο χημικό γαλάζιο
- μην το φωνάξεις τώρα, όλοι το γνωρίζουμε
οπού ο έρωτας την έχει σκυλοκουβαλήσει
σκαλίζοντας με το νύχι του το άσπονδο ολόγυρα
σκοτάδι.
Κι ο ποιητής τι κάνει – θα μου πεις…
Αυτός κοιτάζει
να στερέψει τις πηγές της τρέλας.

Νίκος Καρούζος ΑΝΑΜΝΗΣΤΙΚΗ ΛΗΘΗ [1982]

Interesting articles:

From essays published in a special issue of Vivliothiki (a book-review section of the national newspaper Eleftherotypia) dedicated to Karouzos, September 25, 1998.

Issue 2.699 of the 57th year (August 9-23, 1979) of the French weekly literary review of the time Les Nouvelles Littéraires, Nikos Karouzos wrote the following self-explanatory text, typed in red ink and in the traditional polytonic system:

Nobody asked me to write. Consequently, no mathematical logic is in my favour if I should seek justification. In the end, the way I am adapting to exist as a poet is like a man who is grazing his own personal sheep without being a shepherd at all. Possibly I may exist as a poet because I did not become an astronomer, as I imagined I would as a child, or a philosopher, as I thought about later, absorbed exclusively in philosophical interests. The fact is this: poetry keeps me hanging onto the bitterness that we call life, and life devotes me to poetry. I resent existing, but existing – damn it to hell – has a certain allure, as they say. This contradiction is crushing me. I would say that no, I am not a automobilist of verses, I am a walker of verses; I don’t belong to highways (Pythagoras told us to avoid walking on them); I created my own path by myself, and nobody treads it but love and I. The poet’s drama, in my opinion, is not to express reality, but to overcome it. The true poet creates outstanding business with existence – that’s what I believe – and his vision, a chimera if you wish, is to break the fetters of reality. For me, poetry is an ontological self-illusion, unless the poet meets and achieves the freedom of existence (i.e. the extinguishing or reduction of the ego to the intellect of the heart – i.e. what used to be called holiness) which shatters reality and leads man to the living infinity of universality.

Dimitris Kalokyris: Stones of Dreams


Examining the philosophical ideas behind Karouzos’ poetry, Tassos Goudelis finds that the concept of ‘existence’ lies at the bottom of them all. “This elemental word, shattered or rather proteanly transformable in Karouzos’ verses, offers magical flights, diverse hues and an unfathomable depth that simply astounds.”

“I suckle divinity / it suckles me”
Nikos Karouzos

For Karouzos, the world, things in general, are creations of language and time: these two concepts fuse with their creations and may become ‘apparent’ like lightning exclusively through the medium of great poetry. At this point, it is easy to understand the dimension that the poet ascribed to the word ‘create’ – which in Greek is the etymological root of poetry (poio).

Tassos Goudelis: Gaol and Supplication


Although Karouzos is not a religious poet, God-inspired and spiritual elements play an important part in his work, argues Vangelis Xadjivassiliou. “For though God features regularly in it, he does not do so in order to reassure or promise but to enlarge and intensify the void of existence and the anguish and agony of death to their very limits.”

Vangelis Xadjivassiliou: Our Gods are Made of Clay

Poesie

Waiting in IKEA. Tuesday, October 30, 2007

Ich denke dass wir dem Inhalt des Lebens befreit von jeder Überzeugung oder vorgeurteiltes Auffassungsvermögen, gegenübertreten könnten. So dringen wir mehr und ruhiger in der Realität ein. Folglich, das einzige was ich zu sagen habe ist dass die zeitgenossische Poesie das ist was sie ist.

Tatsächlich, die Poesie hat Teilnahme an den Werten des Kosmos. Sie drückt aus, tiefere archetypische Nostalgien des Menschen, und ist die wichtigste Schule für Freiheit. Sie zeigt dem Menschen seine Bindungen mit etwas Absolutem, mit etwas was keine Auslegung zulässt. Meine Meinung ist dass die Poesie in komplexere als früher Vergegenwärtigungen der Existenz hingeht und in mehr innere "Ausblicke"...

Nikos Karousos, Interviews Abschnitt aus der Zeitung Νέα Πολιτεία, 22 Oktober 1969

Σκέφτομαι ότι θα μπορούσαμε ν' αντιμετωπίζουμε το περιεχόμενο της ζωής απαλλαγμένο από κάθε πεποίθηση ή προκαταβολική αντίληψη. Έτσι, μπαίνουμε περισσότερο, και πιο ήρεμα, στην πραγματικότητα. Συνεπώς , το μόνο που έχω να πω είναι ότι η σύγχρονη ποίηση είναι αυτή που είναι.

Πραγματικά, η ποίηση μετέχει στις αξίες του κόσμου. Εκφράζει βαθύτερες αρχετυπικές νοσταλγίες του ανθρώπου, και είναι το σπουδαιότερο σχολείο ελευθερίας. Δείχνει στον άνθρωπο τους δεσμούς του με κάτι απόλυτο, με κάτι ανεπίδεκτο ερμηνείας, Η γνώμη μου είναι ότι η ποίηση προχωρεί σε πιο πολύπλοκες από άλλοτε συνειδητοποιήσεις της υπάρξεως και σε πιο εσωτερικές "θέες"...

Δίνονται κάθε τόσο διάφοροι ορισμοί (για την ποίηση). Προσωπικά, δεν συμπαθώ καθόλου τους ορισμούς, γιατί σκεπάζουν αντί να ξεσκεπάζουν τα ζητήματα. Ειδικά στο θέμα της ποιητικής λειτουργίας και κατ’ επέκταση της ποιήσεως, οι δυσκολίες να την ορίσουμε αυξάνουν, επειδή κάθε ποιητής είναι και ένα είδος ορισμού της ποιήσεως…

Η μοναξιά, φίλε, είναι τρομερή στις μέρες μας. Το κακό το έκανε η περίφημη «καταναλωτική κοινωνία», στην οποία ζούμε. Πολλαπλασιάζουμε ολοένα τις επιθυμίες και τις ανάγκες μας, με αποτέλεσμα να μην έχουμε ούτε λεπτό της ώρας για ανθρώπινη επαφή, για γνησιότητα επικοινωνίας. Η μοναξιά μας γίνεται έτσι το σκληρό τίμημα της παγερής ομαδικότητας, που καθορίζεται από δυο θεότητες: την ταχύτητα και τη διαφήμιση.

Και πώς εξηγείται το γεγονός ότι το είδος (η ποίηση) στη χώρα μας δεν έχει μεγάλο αναγνωστικό κοινό; Μήπως αυτό οφείλεται στην «ερμητικότητα» της μοντέρνας ποιήσεως;

Οφείλεται κ α ι στην «ερμητικότητα». Βασικά, όμως, προέρχεται από το χαμηλό πνευματικό επίπεδο του μεγάλου αναγνωστικού κοινού. Βλέπετε την κυκλοφορία που έχουν τα φτηνά σε περιεχόμενο έντυπα, βλέπετε τη λύσσα που έχει πιάσει τον κόσμο για εύκολη απόλαυση… Πώς να υπάρξει, λοιπόν, αναγνωστικό κοινό της ποιήσεως; Υπάρχει μόνο η αδυναμία των περισσοτέρων ανθρώπων να ξεπεράσουν την τυπική λογική τους.

Η ποίηση δεν πιστεύω πως θα χαθεί ποτέ από τον κόσμο. Γι’ αυτό το πράγμα είμαι βέβαιος, επειδή δεν θα λείψουν ποτέ οι ποιητές. Άλλο τόσο βέβαιος είμαι, ωστόσο, για το γεγονός ότι δεν έχει στο ιλιγγιώδες τεχνολογικό μέλλον σπουδαίες πιθανότητες να παίξει, [...] λυτρωτικό ρόλο. Χωρίς να κινδυνεύει σαν δημιουργική ανάγκη, θα τοποθετηθεί στην άκρη της Ιστορίας. Όλα, όμως, είναι μακροχρονίως προσωρινά!

Ο ποιητής, ο καλλιτέχνης γενικά, είναι ένα «πρόσωπο», με τη φιλοσοφική διάσταση που παίρνει η λέξη. Αλλά με την ίδια διάσταση είναι και μια απρόσωπη δύναμη. Μάχεται με την έκφραση για τον αυτοκαθορισμό του, που περιέχει τη λαχτάρα της ταυτίσεως με τη ζωή.

Από το βιβλίο «Συνεντεύξεις του Νίκου Καρούζου»
εκδόσεις Ίκαρος 2002,
ISBN 960-7721-80-2 Απόσπασμα από δημοσίευση στην εφημερίδα Νέα Πολιτεία, 22 Οκτωβρίου 1969. Ο ποιητής Νίκος Καρούζος μιλά με τον Δημήτρη Βαρούτση.