ephemeral-ego: Latin

Πριν από μερικά χρόνια σ’ ένα περίπατο στην Ακρόπολη με τον φίλο και κληρούχα Λουκά Η. του έλεγα ότι διαπίστωνα μια βασική δυσκολία να τα βγάζω πέρα με μια συγκεκριμένη κατηγορία λέξεων που συναντάω στις σπουδές και στην καθημερινότητα στη Γερμανία. Κατάφερα να καταλάβω ότι επρόκειτο για λέξεις που προέρχονταν από τα λατινικά. Ήταν πάντα κομβικές λέξεις μέσα στις φράσεις για την κατανόηση του νοήματος και συνήθως δεν τις άκουγα μόνο μια φορά αλλά επανερχόταν συχνά πυκνά και όσο περνούσε ο καιρός και βάθαινα την ανάμιξή μου στα πράγματα γινόταν περισσότερες. Το καταπληκτικό ήταν ότι ακόμη κι όταν κατάφερνα να τις καταλάβω, τις περισσότερες φορές την επόμενη φορά που τις ξανασυναντούσα ήμουν πάλι στο ψάξιμο. Ήταν βέβαια πάντα έννοιες λίγο πιο πολύπλοκες και αφαιρετικές και θέλανε λίγα νοηματικά αναποδογυρίσματα στο κεφάλι για να τις πιάσεις. Η σωτηρία μου ήταν όταν υπήρχε αντίστοιχη γνήσια γερμανική λέξη. Με τις γνήσιες γερμανικές λέξεις δεν είχα τέτοιο πρόβλημα γιατί ήμουν ήδη μέσα στο παιχνίδι αυτής της γλώσσας και είχα πιάσει τη δομή της (η οποία παρεμπιπτόντως είναι καταπληκτικά παρόμοια με τα ελληνικά). Δεν μιλάω για τις κοινές λέξεις ελληνικής προέλευσης, αλλά για τον τρόπο που λειτουργούν και χτίζονται τα ίδια τα γερμανικά σαν γλώσσα. Εντυπωσιακό ήταν επίσης όταν έβλεπα άλλους ξένους οι οποίοι μιλούσαν κάκιστα γερμανικά αλλά με τις λατινικές λέξεις που εγώ δεν καταλάβαινα, αυτοί δεν είχαν κανένα πρόβλημα και με προσπερνούσαν στη στροφή. (Ακόμη και οι ρώσοι που μπορεί να ζουν 10 χρόνια σε μια άλλη χώρα και να εξακολουθούν να χρησιμοποιούν σχεδόν αποκλειστικά τη μητρική τους γλώσσα συνδυασμό με κάτι κάκιστα γερμανικά ή εγγλέζικα για να καλύπτουν τις καθημερινές ανάγκες).

Cologne Saturday, March 1, 2008
This picture is taken on a stroll in the city from the day of this post: Photographical memo

Τι δεν τράβηξα για να μάθω λέξεις σαν κι αυτές:

Konsequenz (consequence)
Koordination (coordination)
Kontrovers (controversial)
Kontingenz (contingency)
Kontemplation (contemplation)
Immanenz (immanence)
Transzendenz (transcendence)
Imperativ (imperative)
Implikation (implication)
Proportion (proportion) (στα γερμανικά επίσης: Analogie ο νοών νοήτο...)
Rezessiv (recessive)
Rigoros (rigorous)

Σε παρένθεση είναι οι ίδιες λέξεις όπως συναντώνται στην αγγλική γλώσσα. Όπως βλέπετε ακόμη και στη φόρμα τα γερμανικά κρατιούνται πιο κοντά στα ελληνικά βάζοντας «Κ» εκεί που οι Λατίνοι έβαζαν «C». To «Κ» για τα λατινικά ήταν μάλλον άχρηστο γράμμα και το περιέλαβαν για χάρη των εισαγωγών ελληνικών λέξεων.

Cologne Saturday, March 1, 2008
This picture is taken on a stroll in the city from the day of this post: Photographical memo

Μου είπε τότε ο φίλος μου ο Λουκάς, ότι ενώ όλες οι άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες με την μία ή την άλλη παράκαμψη έχουν περιλάβει χιλιάδες λατινικούς όρους στο σώμα τους τα ελληνικά, απ’ όσες λατινικές λέξεις κατάφεραν να ‘ρθούν στην γλώσσα στην ύστερη αρχαιότητα, οι περισσότερές εξοβελίστηκαν εκπληκτικά γρήγορα αμέσως μετά. Έτσι φτάνουμε να έχουμε ελάχιστες Κάτι θυμάμαι να λέει για δυο ή τρεις χιλιάδες που εισήχθηκαν στα χρόνια του Ευαγγελίου και από αυτές έμειναν καμιά εκατοστή μόνο. (Θα σας γελάσω με τα νούμερα). Ούτε ο Λουκάς είναι ειδικός στο θέμα, θεωρητική φυσική σπούδασε ο άνθρωπος αλλά μετά έκανε κάνα δυο χρόνια σπουδές θεολογίας στο Μόναχο ... μέχρι να τα παρατήσει. Ναι σαφώς υπάρχουν κι αργότερα λατινικές ελληνοποιημένες λέξεις, μια κατηγορία είναι οι λέξεις από την ρωμαϊκή διοίκηση στα βυζαντινά, ή διάφορα επαγγέλματα, αλλά τέτοιες «βαριές», αφηρημένες έννοιες δεν έχουμε. Ίσως να συναντήσουμε κάποιες από αυτές τώρα, γιατί τις ξετρύπωσαν από τις άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες τίποτα αριστεροί διανοούμενοι ή τίποτα κνίτες. Έτσι προκύπτουν οι κουλτούρες, οι στρουχτούρες, τα φόρουμ, οι σοσιαλιστικοί κίνσορες, οι μοραλισμοί ... και πολλά διάφορα. Φαίνεται να λειτουργούν τα λατινικά στην ελληνική πανίδα όπως λειτουργούν τα ελληνικά σε άλλες γλώσσες, στα εγγλέζικα και τα γερμανικά για παράδειγμα. Έχω βαρεθεί ν’ ακούω τα τελευταία χρόνια παντού στα περιβάλλοντα του marketing και του buisnes managment την συγκλονιστική ανακάλυψη που ξετρύπωσε κάποιος με την λέξη: «Synergie», (synergy) στον πληθυντικό «Synergien». Για να πούνε πολύ απλά «συνεργασίες» (όταν το εννοούμε καλή τη θέληση) ή: έχουμε εμείς τα connection (νά την κι άλλη λατινική λέξη, τα «κονέ») για να βρούμε αυτούς, τους σωστούς, που χρειάζονται και να τους βάλουμε να δουλέψουν αν μας κάνετε την ανάθεση του έργου και παραγγείλετε κάτι στη εταιρεία μας. Λέξεις σαν το «Synergie» ή το «Paradigma» είναι πολύ in! Θυμηθείτε τα δυο μεγάλα κόμματα των Ηνωμένων Πολιτειών: οι Democratics και οι Republicans. H μία ελληνική και η άλλη λατινική λέξη για πάνω κάτω το ίδιο νόημα. Κι επειδή τα λατινικά ιστορικά (και γεωγραφικά) είναι πιο κοντά, τα ελληνικά γυαλίζουν σαν πιο εξωτικά και κουλτουριάρικα σε κείνα τα μέρη. Κάπως έτσι λειτουργούν οι «στρουχτούρες» και οι «κίνσορες» όταν χρησιμοποιούνται σε ελληνικό γλωσσικό περιβάλλον.

Cologne Saturday, March 1, 2008
This picture is taken on a stroll in the city from the day of this post: Photographical memo

Καλή και χρυσή η ελληνική γλώσσα με καταπληκτικές πρωτιές στο πλάσιμο εννοιών, αλλά αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι οι άλλοι δεν μπορούν να κάνουν το ίδιο με τις δικές τους γλώσσες όποιες κι αν είναι αυτές. Το ωραίο είναι, ότι από τις άλλες γλώσσες μπορεί η σκέψη, από τις μικρές ή μεγάλες διαφορές στη στάση (στο ήθος) απέναντι στα πράγματα, να οδηγηθεί όχι μόνο σε παρόμοιες έννοιες αλλά και σε εντελώς διαφορετικούς όρους που έχουν μικρά η μεγαλύτερα ποσοστά μοναδικότητας και αποκτούν την αξία τους, δίνοντας καινούρια εργαλεία για επικοινωνία και πρωτόγνωρους συλλογισμούς. Εγώ για παράδειγμα την τσιγκουνιά της ελληνικής σε λατινικούς όρους την έζησα σαν ένα είδους έλλειμμα. Ένας τρόπος που καλύπτεται αυτό το έλλειμμα στην Ελλάδα είναι και με την εκμάθηση μιας άλλης ευρωπαϊκής γλώσσας, (συνήθως αγγλικά ή γαλλικά).

Cologne Saturday, March 1, 2008
This picture is taken on a stroll in the city from the day of this post: Photographical memo

Προσέξτε όταν ακούσετε αλβανικά την επόμενη φορά. Προσπαθήστε να διακρίνετε τις λέξεις. Δεν θα είναι δύσκολο να βρείτε λέξεις που θα σας φανούν γνωστές, ασχέτως αν τις καταλαβαίνετε ή όχι. Πολλές από αυτές λοιπόν είναι λατινικές. Έχουν πάρα πολλές. Κι αυτοί ήταν ιστορικά (και γεωγραφικά) πιο κοντά στα λατινικά και ήταν και πιο ανοιχτοί σ’ αυτές τις εισαγωγές.
Εκτός από τα ελληνικά λοιπόν, που είναι ένας τεράστιος ντορβάς σε έννοιες και τις λέξεις τους, στον οποίο ο καθένας έχει την δυνατότητα ανάλογα με τις αναζητήσεις του να χώνει το χέρι του και να βγάζει λαγούς με πετραχήλια από την αρχαία γλώσσα, υπάρχουν κι άλλοι τέτοιοι ντορβάδες. Τώρα με την παγκόσμια δικτύωση βγαίνουν από διάφορα σακούλια πολλά και διάφορα μαργαριτάρια και δεν το εννοώ καθόλου ειρωνικά αυτό. Να δείτε τι έχουμε να διδαχτούμε από λαούς που είτε δεν γνωρίζουμε καθόλου είτε τους θεωρούμε παρακατιανούς και βάρβαρους γιατί δεν μιλάνε «ευρωπαικά» (ελληνο-λατινο-γερμανο-σλαβο-ουγρο-κέλτικα). Λαούς που μιλάνε Κισουουαχίλι ή από τα Γκουαρανί των Ίνκας ή από τα Μάορι και τα Σαμόα ή απλώς από τα Πομάκικα...