Ressentiment

Εγώ τη λέξη αυτή (ressentiment) τη συνάντησα στα μαθήματα της Kunstakademie στο Düsseldorf για την φιλοσοφία του F. Nietzsche (του Ελβετού καθηγητή Paul Good). Παιδεύτηκα πολύ ψάχνοντας να τη κατανοήσω.

Το Μεγάλο ελληνικό λεξικό, Τεγόπουλος Φυτράκης λέει:
μνησικακία
ανάμνηση κακού που τη συνοδεύει επιθυμία για την εκδίκηση, για ανταπόδοση

Από τα Αγγλικά:
resent (attitude, treatment) αισθάνομαι πικρία για,
Φέρω βαρέως
(person) κρατάω κακία σε
resentful (person) πικρόχολος (attitude) γεμάτος πικρία
resentment πικρία
Collins English-Greek Dictionary (ISBN 0-00-712880-0)

Cologne Saturday, March 1, 2008
This picture is taken on a stroll in the city from the day of this post: Photographical memo

Η λέξη προέκυψε στο πρώτο μισό του 17ου αιώνα (1600-1650) και προέρχεται από το λατινικό sentire (νιώθω αισθάνομαι)

Ressentiment (από τα γαλλικά, για την έννοια της κρυμμένης (μνη)σικακίας). Η λέξη προσδιορίζει μια αίσθηση συνδεμένη με ισχυρό αρνητικό ψυχικό αναβρασμό ενός γεγονότος, ή μίας κατάστασης πραγμάτων, από την οποία αναμένεται ο φόβος ζημίας, απειλής η γενικά παρεμπόδισης.

Τα ressentiments μπορούν να αναφέρονται σε πρόσωπα η αντικείμενα, καθώς επίσης γενικά σε ιδέες και στάσεις, οι οποίες δεν εντάσσονται στις πεποιθήσεις ενός ατόμου ή δεν είναι δυνατό να ενταχθούν. Σε αντίθεση με την αντιπάθεια, η οποία περιγράφει κυρίως υποσυνείδητες διαθέσεις, το ressentiment όπως και η προκατάληψη βασίζεται (προέρχεται) συχνά από ένα έλλειμμα απαραίτητης πληροφορίας το οποίο δεν επιτρέπει, η επιτρέπει μόνο εν μέρει μια λογική αντιμετώπιση. Έτσι βασίζεται σε εικασίες, υποψίες και προαισθήματα. Η διάλυση ενός ressentiment δεν πετυχαίνεται πάντα με ορθολογικά μεμονωμένα επιχειρήματα, αλλά συχνά απαιτείται μια ανακατάταξη της υποκειμενικής εικόνας για τον κόσμο, με την έννοια μιας καλύτερης προσαρμογής σε ορθολογικά στοιχεία και αντικειμενικές πραγματικότητες.

Ο Friedrich Nietzsche στο βιβλίο του «η γενεαλογία της ηθικής» μιλάει για μια «ψυχολογία του ressentiment». Η μεγάλη πλειοψηφία κάθε κοινωνίας αποτελείται από αδύναμους, άρρωστους και «αδικημένους» (ριγμένους). Θέλουν να εκδικηθούν και η «ηθική του σκλάβου» τους δίνει γι’ αυτό τη δικαιολογία. Σε μία κοινωνία της ισχυρής αριστοκρατίας δεν είναι διαφορετικά τα πράγματα, αλλά στην δημοκρατική κοινωνία – όπως το βλέπει το βλέμμα του Nietzsche - οι παθιασμένοι για εκδίκηση πήραν τ’ απάνω τους και βρίσκονται σε θέση ισχύος. Γι’ αυτό και η λέξη ressentiment δεν συναντάται στα «συμφραζόμενα της συζήτησης στη δημοκρατία» - είναι ας πούμε μια αντιδημοκρατική (εχθρική προς τη δημοκρατία) «απάνθρωπη» (αναξιοπρεπής) λέξη.

Η οξύτητα της ανάλυσής του είναι εν μέρει αποτέλεσμα της «σχολής (του) της υποψίας», εν μέρει απόρροια της «οπτικής του αρρώστου» ή αλλιώς της «αμείλικτης αυτοκριτικής του άρρωστου».

Cologne Saturday, March 1, 2008
This picture is taken on a stroll in the city from the day of this post: Photographical memo